Programma

In een workshop zullen de deelnemers ervaren dat accessibility belangrijk is en, op voorwaarde dat je de goede dingen doet, niet per se heel veel extra inspanning hoeft te kosten. Los hiervan kunnen de deelnemers kennismaken met het zogenaamde Design System van de Nederlandse Overheid. Dit DS bestaat uit interactiepatronen, visual design en o.a. op accessibility geteste front-end componenten. In de workshop worden deelnemers uitgedaagdmet dit DS een voor iedereen toegankelijke webapplicatie en/of app te maken.

Smart humanity vraagt dat we zaken anders gaan ontwerpen dan we voorheen deden. De mens moet centraal staan, van begin tot einde. Maar als we dat niet alleen maar willen roepen, maar ook echt doen, dan vergt dat een andere logica dan we gewend zijn. We zitten qua denken nog vaak vast in het industriële tijdperk met de organisatie als centrum van ons universum. Dan herkent die mens waarvan wij roepen dat we ‘m centraal stellen, dat zelf totaal niet. Dus hoe kunnen we die andere logica en dat andere denken gebruiken om objecten, activiteiten en systemen op een ‘smart’ en ‘human’ manier te ontwerpen, zodat die mens zich ook centraal voelt staan? In deze lezing neem ik u mee in hoe de VUCA-vraagstukken (Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous) van de informatiesamenleving van vandaag de dag voor problemen zorgen als we blijven denken en doen zoals we altijd deden. Een nieuwe logica, die van de mens centraal, kan helpen om deze VUCA-vraagstukken juist als kans voor innovatie en sustainable change te gebruiken.

Technologische ontwikkeling is maatschappelijke ontwikkeling en daarmee door en door moreel. Data worden gemaakt, gedefinieerd, en in die definities zitten morele keuzes. Algoritmes worden geschreven, geformuleerd, en onder die formuleringen liggen morele overtuigingen. De aanwezigheid van sensoren in de stad beïnvloedt ons gedrag: als we weten dat we worden gezien, gedragen we ons geremder. Ons gedrag voedt op zijn beurt de systemen die ons bekijken en die hun kennis over moraal aan ons ontlenen. Ethiek, kortom, is niet een discipline die pas aan het eind van de rit nog een paar morele grenzen komt stellen. Ethiek ligt aan de basis van technologie. De vraag is of we nieuwe ethische theorieën nodig hebben nu regels en principes niet langer op schrift staan, maar in het script van de omgeving zijn verwerkt.

I-professionals werken pas echt smart als ze werken volgens een code of conduct. We presenteren de actuele stand van zaken in Brussel, waar een code ontwikkeld wordt vanuit vier perspectieven: the interests of the public and of society the employer or client the informatics profession the professional practitioner Maar zo’n code lijkt een beetje hoog over als je je dagelijks brood zit te verdienen? Op de ranglijsten van T-shaped I-professionals en die van 21-century skills staan competenties als kritisch denken en ethisch redeneren steevast bovenaan. Wij willen deze abstracta toepasbaar te maken. Daarom presenteren we drie denkramen en een checklist. In organisaties verrichten I-professionals dagelijks drie soorten denkhandelingen: beslissen, kiezen en reageren. Op alle drie die handelingen kunnen (moeten) zij ethisch reflecteren. Met drie heuristieken voor open redeneren en een checklist voor ethisch redeneren proberen wij die denkhandelingen en die reflectie zo te faciliteren, dat zij altijd communiceerbaar zijn, dat er met collega’s en derden samengewerkt kan worden aan onderbouwing, en dat zij -na normering- accountabel zijn.

Als ondersteuning van het besluit van KNVI om te onderzoeken hoeveel animo er is bij de leden voor het aanbieden van een intervisie programma, zal Smart Humanity 2018 worden gebruikt om deze dienst van het KNVI te promoten. Door middel van een workshop zullen de deelnemers (max 20 personen) ervaren wat intervisie is en wat je er in je beroepspraktijk aan hebt. Na de workshop kan men zich inschrijven voor een intervisiegroep. Wil je al eerder kennismaken met Intervisie? Ga dan naar www.knvi.nl/intervisie om al deel te nemen een kennismakingsworkshop.

Niet alleen ambtenaren worden door hun managers onder druk gezet; ook de leden van KNVI hebben hiermee te maken! Op het jaarcongres zullen we van 13.00 tot 14.50 ruim de tijd nemen om de ethische dilemma’s van onze leden te bespreken met een panel met Hans Strikwerda (UvA), Maxim Februari (moraalfilosoof) en Nicole Wolters Ruckert (advocaat). Om te zorgen dat zoveel mogelijk dilemma’s aan de orde kunnen komen, vragen wij iedereen vooraf een korte enquête in te vullen, https://bit.ly/2QchvPC PP Verroen zal de discussie leiden met een lichte toets, maar toch zullen niet alle dilemma’s in deze twee uur opgelost kunnen worden. Daarom zullen wij de opbrengst van deze bijeenkomst volgend jaar verder verrijken op verschillende regio-bijeenkomsten. Die kunnen nuttige richtlijnen opleveren waar ieder informatieprofessional zijn voordeel mee kan doen.

"Software is eating the world" - Steden zijn in steeds grotere mate afhankelijk van software en data. Niet alleen producten en diensten, maar ook interne processen worden meer en meer digitaal. Software wordt zo onderdeel van het DNA van organisatie. Het is daarom de hoogste tijd om digitaal volwassen en onafhankelijk te worden, maar dat is niet altijd even makkelijk. Maarten Geraets van TiltShift licht deze digitale transformatie toe aan de hand van succesvolle en minder succesvolle voorbeelden.

Stel je voor dat je morgen een treinreis gaat maken. Vanavond zit je op de bank met je tablet om te kijken hoe laat je trein vertrekt, hoe lang je erover doet en of en waar je moet overstappen. Morgenochtend ga je met de fiets naar het station. Je wilt vooral weten van welk perron je trein vertrekt. In de trein wil je weten op welk perron je moet zijn als je zometeen gaat overstappen. Stap je uit om over te stappen, dan is het belangrijk om te weten of je op tijd bent en of het perron onveranderd is. Je kent dit station niet, dus eventuele aanwijzingen om er te komen zijn zeer welkom. Zit je eenmaal in het tweede deel van je reis dan wil je weten of de verwachte eindtijd gehaald gaat worden. Bovenstaande beschrijft een letterlijke customer journey voor misschien wel de NS reizigersapp. Als gebruiker wil ik op verschillende momenten verschillende dingen weten. Door daarop in te spelen kan de NS het gebruik van de app niet alleen prettiger maken, maar ook op de cruciale momenten reizigers voorzien van accurate en actuele informatie. Zonder dat de reiziger zelf op zoek moet in zijn app om die informatie boven te krijgen. Maar zelfs als er geen user interface is kan context gebruik beïnvloeden. In de fictieve treinreis van zojuist is een airconditioningsysteem geïnstalleerd dat koelt of verhit op basis van de gemiddelde lichaamstemperatuur van de reizigers. Zo’n systeem noemen we dan context-aware. CRUX is het Center for Research on User Experience, een virtueel onderzoeksbureau verbonden aan de Universiteit Utrecht. In een onderzoek, waarbij een centrale rol is weggelegd voor daadwerkelijke gebruiksdata, hebben we gekeken naar de impact die context heeft op producten van enkele grote organisaties. Welke contextfactoren hadden de grootste impact op het succes van die producten? En hoe kunnen we die specifieke contextfactoren een rol geven in de customer journeys die we opstellen voor dergelijke producten? In een workshop in 2 delen kunnen we met de deelnemers kijken welke contextfactoren nou impact (kunnen) hebben op de producten waar zij aan werken. En op welke manier dat impact kan hebben op de customer journeys van die producten. Als een deelnemer serieus meedoet aan deze workshop kan dit voor haar tot concrete resultaten leiden zodra ze de resultaten binnen haar eigen onrganisatie brengt.

In een workshop zullen de deelnemers ervaren dat accessibility belangrijk is en, op voorwaarde dat je de goede dingen doet, niet per se heel veel extra inspanning hoeft te kosten. Los hiervan kunnen de deelnemers kennismaken met het zogenaamde Design System van de Nederlandse Overheid. Dit DS bestaat uit interactiepatronen, visual design en o.a. op accessibility geteste front-end componenten. In de workshop worden deelnemers uitgedaagdmet dit DS een voor iedereen toegankelijke webapplicatie en/of app te maken.

In de workshop leren I-professionals werken met de werkbank OER, een toolkit voor open en ethisch redeneren. Zij brengen eigen casussen in, die zij in groepen uitwerken. Plenair reflecteren we op de relevantie van de toolkit voor het dagelijks werk van de deelnemers. Alle deelnemers ontvangen gratis de toolkit en het e-handboek OER. Handig: neem een laptopje mee, dan kunt u direct in de toolkit werken.

Veel van de belangrijkste vraagstukken in onze informatiesamenleving zijn VUCA (Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous). Design thinking met de mens centraal kan helpen om dit soort ‘wicked’ vraagstukken aan te pakken. In deze workshop wil ik de deelnemers meenemen in een proeverij van mogelijke ideeën om Design thinking hiervoor in te zetten. Door een soort van Copernicaanse revolutie in ons denken - niet de organisatie maar de mens staat centraal – komen we op andere beelden van wat het vraagstuk is, op andere ideeën om ermee om te gaan en op andere manieren om mensen voor je plan te enthousiasmeren. Lastig? Zeker! Want we moeten bepaalde zaken ont-leren. Maar het leidt wel tot verandering die beklijft!

Gebeurtenissen en veranderingen leiden vaak tot diverse reacties van veel verschillende stakeholders. Sociale media, nieuws en (micro)blogs bevatten rijke informatie van burgers, woordvoerders, politici en bestuurders over hun perspectief op die gebeurtenissen. We hebben een model gemaakt waarmee wij die perspectieven kunnen vatten en ontwikkelen software die reacties van mensen kan lezen en hun perspectief op gebeurtenissen kan herkennen. Dit model heet het Grounded Representation and Source Perspective model (GRaSP). Hiermee kunnen wij debatten en discussies in kaart brengen die expliciet maken wie wat vindt van wat er gebeurt is, gepland is of gaat gebeuren. Het monitoren van dergelijke beeldvorming kan helpen om de impact van slimme oplossingen te meten en op termijn verstandige beslissingen te nemen.